Evangelia quattuor (Ewangeliarz Hurault)

Nota katalogowa

BNF Latin 265, fol. 177r

IX wiek

Rękopis zawiera cztery Ewangelie, a także Capitulare evangeliorum, czyli porządek czytań na poszczególne dni roku liturgicznego, co oznacza, że był to rękopis przeznaczony do używania w liturgii. 

Oryginalnie rękopis zawierał przedstawienia czterech Ewangelistów - przed każdą Ewangelią był portret jej autora oraz oraz dekoracyjny początek tekstu; ponadto zdobione były także tablice kanonów Euzebiusza, czyli zestawienia perykop poszczególnych Ewangelii (system odniesień, opracowany przez Euzebiusza z Cezarei). 

Rękopis ten wykonano w tak zwanej „szkole Reims” za czasów arcybiskupa Ebbona (816–835, 840–841), który zadbał o rozwój artystyczny w pobliskim opactwie Hautvillers. Najsłynniejsze karolińskie rękopisy ze szkoły Reims (takie jak Ewangeliarz Ebbona, Psałterz Utrechcki, czy Fizjologus z Berna) charakteryzują się specyficzną dekoracją, szkicową, w nerwowej manierze, ale mocno osadzoną w tradycjach antycznych. Ewangeliarz Hurault jest mniej finezyjny artystycznie, z plecionkowymi inicjałami czerpiącymi z tradycji wyspiarskich. Przedstawienia Ewangelistów z tego rękopisu wzorowane były na słynnym Ewangeliarzu Koronacyjnym Karola Wielkiego, dziele reprezentującym szkołę pałacową w Akwizgranie.

W XVI wieku Ewangeliarz należał do Philippe’a Hurault de Cheverny (1527–1599), kanclerza Francji. Później posiadał go Philippe Hurault, biskup Chartres (1598–1620), po którego śmierci księga trafiła do Biblioteki Królewskiej; dziś znajduje się w Bibliotece Narodowej w Paryżu. 

Prezentowana karta to początek Ewangelii wg św. Jana: „In principio erat Verbum” (Na początku było Słowo). Najbardziej dekoracyjne są dwie pierwsze litery: I oraz N, chociaż każda z liter kolejnego słowa (PRINCIPIO) także jest zdobiona (motywami geometrycznymi). Mimo, iż ornamentyka osadzona jest w tradycjach celtyckich, w przeciwieństwie do incipitów w rękopisach insularnych, litery nie są tu ze sobą połączone; większa klarowność zapisu wynika z antycznej estetyki, którą kierowali się artyści tzw. Renesansu karolińskiego.