Evangelium Longum

Nota katalogowa

St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 53, p. 7

Koniec IX wieku

Rękopis ten to Ewangelistarz, czyli księga zawierająca nie całe Ewangelie, ale jedynie ich perykopy odczytywane podczas określonych dni cyklu liturgicznego. Ewangeliarze i Ewangelistarze bywają ze sobą mylone - w obu przypadkach mogły to być reprezentacyjne, bogato dekorowane kodeksy liturgiczne.

Nazwa tego rękopisu wiąże się z jego podłużnym kształtem - jest to jednocześnie wyjątkowo dobrze udokumentowana księga, a w dodatku ma zachowaną unikatową złotniczą oprawę. Wstawione w nie zostały dwie tabliczki z kości słoniowej, z których jedna była wcześniej rzeźbiona, a drugą udekorował mnich Tuotilo na zlecenie opata Sankt Gallen, biskupa Salomona III. Na jednej oprócz Chrystusa, aniołów, Ewangelistów i ich symboli, na płytce znajdują się także antyczne bóstwa: Okeanos, Terra Mater, Sol i Luna uosabiające Ziemię, morza, Słońce i Księżyc. Na drugiej płytce znalazło się Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny i sceny z legendy św. Galla. Tabliczki te Salomon otrzymał od Hattona III, opata Reichenau, a wcześniej miały one należeć do samego Karola Wielkiego. Posiadał on dyptyki z kości słoniowej, używane jako tabliczki do  pisania po pokryciu jednej strony woskiem. 

Rękopis - bogato zdobiony, ze złoconymi inicjałami - powstał około 895 roku, co dodatkowo potwierdziły badania dendrochronologiczne drewna z oprawy. Skrybą i być może iluminatorem był Sindram Diaconus. Podłużny kształt rękopisu wynika z dopasowania księgi do formy tabliczek z kości słoniowej.

Prezentowaną kartę poprzedza strona tytułowa z całostronicowym inicjałem I (n exortu sanctae genitricis Dei Mariae), z literami złoconymi i srebrzonymi, łączącymi motywy roślinne i zwierzęce; tu zaś zaczyna się L(iber generationis), z wersetami z pierwszego rozdziału Ewangelii wg św. Mateusza; litery są złocone, malowane minią, a inicjał dekorowany motywami plecionkowymi i roślinnymi.