Godzinki Walters Ms. W.168

Nota katalogowa

Walters Ms. W.168, fol. 217v

XV wiek

Godzinki były najpopularniejszym w późnym średniowieczu typem modlitewnika - produkowano je niemal masowo, a także zdarzało się „składanie” fragmentów różnych rękopisów w jeden nowy kodeks. Takim przypadkiem jest rękopis dziś przechowywany w The Walters Art Museum w Baltimore. Godzinki do Najświętszej Marii Panny są tutaj tzw. użytku rzymskiego (konkretne oficja, zwłaszcza godzinki maryjne i nabożeństwa za zmarłych, mogły mieć różne struktury tekstu, reprezentując rozmaite użytki lokalne, które rozpoznajemy po doborze hymnów, psalmów czy antyfon), podczas gdy Oficjum za Zmarłych do rzymskiego użytku nie pasuje, zaś kalendarz jest utrechcki. Jeśli chodzi o dekoracje, to starsza część tego rękopisu, datowana na 2 ćwierć XV wieku, jest przypisana tak zwanym Mistrzom Zwedera van Culemborga (biskupa, dla którego warsztat ten dekorował Mszał), czynnym w Utrechcie między 1415 a 1440. Później jednak, około 1460, dodano kolejne części do tego modlitewnika, które iluminowane były zapewne w Brugii, w stylu słynnego tamtejszego artysty, Willema Vrelanta. Wówczas także rękopis został przeoprawiony.

Prezentowana karta pochodzi z późniejszej, prawdopodobnie brugijskiej fazy tego rękopisu. Jest to jedna z dodatkowych łacińskich modlitw (tzw. sufragia) do świętych - w tym przypadku do św. Jerzego. Inicjał G(eorgi) zawiera przedstawienie Jerzego w pełnej zbroi w czasie walki ze smokiem. Legenda o tym, że wczesnochrześcijański męczennik Jerzy zabił smoka by uratować księżniczkę stała się popularna w okresie krucjat - jej pierwotnym źródłem był zapewne antyczny mit o Perseuszu i Andromedzie.