Iryjski Ewangeliarz z Sankt Gallen

Nota katalogowa

St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 51, p. 7-8

Format: 295 x 225 mm

około 750 r.

Rękopis ten to typowy iroszkocki Ewangeliarz, łączący łacińskie teksty Ewangelii z przekładów staroitalskich z tymi z Wulgaty św. Hieronima. Zawiera 12 bogato dekorowanych kart, w tym na początku każdej Ewangelii zestaw portretu Ewangelisty oraz incipit (początek) danej Ewangelii. Został spisany iryjską półuncjałą, zapewne około lub po połowie VIII wieku. Mógł powstać w Irlandii, na co wskazują m.in. wyniki analiz DNA pergaminu. Nie później niż w początkach X wieku znajdował się już w Sankt Gallen - opactwie w Szwajcarii, założonym w  miejscu, gdzie w początkach VII wieku osiadł w pustelni wraz z grupą towarzyszy św. Gall, mnich irlandzki, uczeń i uczestnik misji św. Kolumbana Młodszego. 

Prezentowana karta w rękopisie zestawiona jest z drugą, zawierającą tzw. dekorację dywanową z krzyżem - podzieloną na cztery części całostronicową plecionkową kompozycją o charakterze abstrakcyjnym, z motywami zoomorficznymi. Karta z tekstem natomiast zawiera wers 18 z 1 rozdziału Ewangelii wg św. Mateusza: "Z narodzeniem Jezusa Chrystusa było tak”: Christi autem generatio sic erat. Iroszkoccy mnisi, oprócz portretów i incipitów kolejnych czterech Ewangelii, dekorowali takim zestawem (karta dywanowa i całostronicowy dekorowany werset) właśnie początek opisu Bożego Narodzenia, traktując go jako wyjątkowo ważny. Słowo „Christi” zapisane jest w formie monogramu XPI - symbol XP (Chi-Rho) wywodzi się od pierwszych liter imienia Chrystusa w języku greckim. Słowa autem generatio natomiast zapisano w formie bardzo charakterystycznych, zgeometryzowanych wielkich liter wyspiarskich. Całość zdobią zakorzenione w sztuce celtyckiej plecionki wraz z motywem smoczych głów.