Komentarz do psalmów św. Augustynan

Transkrypcja

[Kontekst: ennarationes In psalmos]

https://bvmm.irht.cnrs.fr/iiif/10933/canvas/canvas-1304467/view

Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum: de Domino nostro Ihesu Christo, hoc est homine Dominico, accipiendum est. Beatus vir, qui non abiit in consilio impiorum: sicut homo terrenus, qui uxori consensit deceptę a serpente, ut Dei pręcepta pręteriret. Et in via peccatorum non stetit: quia venit quidem in via peccatorum, nascendo sicut peccatores; sed non stetit, quia non eum tenuit illecebra secularis. Et in cathedra pestilentię non sedit. Noluit regnum terrenum cum superbia. Quę cathedra pestilentię ideo recte intellegitur, quia non fere quisquam est, qui careat amore dominandi et humanam non appetat gloriam. Pestilentia est enim

morbus late pervagatus, et omnes aut pęne omnes involvens; quamquam accommodatius accipiatur cathedra pestilentię pernitiosa doctrina, cuius sermo ut cancer serpit. Deinde considerandus est ordo verborum: abiit, stetit, sedit. Abiit enim ille, cum recessit a Deo. Stetit, cum delectatus est peccato. Sedit, cum in sua superbia confirmatus, redire non potuit, nisi per eum liberatus, qui neque abiit in consilio impiorum, nec in via peccatorum stetit, nec in cathedra pestilentię sedit. Sed in lege Domini fuit voluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. Iusto lex posita non est, ut dicit Apostolus. Sed aliud est esse in lege, aliud sub lege. Qui est in lege, secundum legem agit; qui est sub lege, secundum legem agitur. Ille ergo liber est, iste servus. Deinde aliud est lex, quę scribitur, et imponitur servituti; aliud lex quę mente conspicitur ab eo, qui non indiget litteris. Meditabitur die ac nocte. Aut sine intermissione intellegendum est; aut die in lęticia, nocte in tribulationibus. Dicitur enim: Abraham diem meum vidit, et gavisus est. De tribulatione dicitur: Insuper et usque ad noctem increpuerunt me renes mei. Et erit tanquam lignum, quod plantatum est secundum decursus aquarum: id est, aut secundum ipsam Sapientiam, quę dignata est hominem suscipere ad salutem nostram; ut ipse homo sit lignum plantatum secundum decursus aquarum. Potest enim hoc intellectu accipi, quod in alio psalmo dicitur: Fluvius Dei repletus est aqua; aut secundum Spiritum sanctum, secundum quem dicitur: ipse vos baptizabit in Spiritu sancto; et illud: qui sitit, veniat, et bibat; et illud: si scires donum Dei, et quis est, qui a te aquam petit; petisses ab eo, et daret tibi aquam vivam; unde qui biberit, non sitiet in ęternum, sed efficietur in eo fons aquę salientis in vitam ęternam. Aut secundum decursus aquarum, secundum populorum peccata, quia et aquę populi interpretantur in Apocalypsi. Et decursus non absurde intellegitur lapsus, qui pertinet ad delictum. Lignum ergo illud, id est Dominus noster, de aquis decurrentibus, id est populis peccatoribus, trahens eos in via in radices disciplinę suę, fructum dabit …

Tłumaczenie

Błogosławiony mąż, który nie chodził za radą niezbożnych: należy to rozumieć o naszym Panu Jezusie Chrystusie, czyli człowieku Pańskim. Błogosławiony mąż, który nie chodził za radą niezbożnych: niczym człowiek ziemski, który przyzwolił oszukanej przez węża żonie na to, żeby przekroczyć przykazania Boże. I nie stał na drodze grzesznych: mimo iż przybył na drogę grzesznych, rodząc się jak grzesznicy, to jednak nie stał na niej, ponieważ nie zawładnęły nim niedozwolone rzeczy tego świata. I na stolicy zarazy nie siedział: nie chciał rządzić królestwem ziemskim z pychą, którą słusznie rozumie się jako stolicę zarazy, ponieważ nie ma prawie nikogo, kto nie miałby pragnienia rządzenia i nie dążyłby do ludzkiej chwały. Zaraza jest bowiem chorobą, która rozchodzi się szeroko i dotyka wszystkich lub prawie wszystkich. Chociaż nawet lepiej można rozumieć stolicę zarazy jako szkodliwe nauczanie, którego słowa pełzną niczym rak. Następnie należy rozważyć porządek słów: chodził, stał, siedział. Chodził on bowiem, gdy odszedł od Boga. Stał, gdy zachwycił się grzechem. Siedział, gdy utwierdzony w swojej pysze nie był w stanie się wycofać, chyba dopóki nie został wyzwolony przez tego, który ani nie chodził za radą niezbożnych, ani nie stał na drodze grzesznych, ani na stolicy zarazy nie siedział. Ale w prawie Pańskim upodobania Jego, i nad prawem Jego rozmyśla we dnie i w nocy. Prawo nie jest ustanowione dla sprawiedliwego, jak mówi Apostoł. Ale czymś innym jest być w prawie, czymś innym być pod prawem. Kto jest w prawie, kieruje się zgodnie z prawem; kto jest pod prawem, jest kierowany zgodnie z prawem. Pierwszy jest więc wolny, drugi sługą. Następnie czym innym jest prawo, które jest zapisane i narzucone dla służby; czym innym prawo, które jest przestrzegane w myślach przez tego, który nie potrzebuje zapisów. Rozmyśla we dnie i w nocy. Należy to rozumieć albo tak: bez przerwy, albo tak: we dnie w radości, w nocy w smutku. Powiedziano bowiem: Abraham ujrzał dzień mój i rozradował się. O smutku powiedziano: nadto aż do nocy napominały mię nerki moje. I będzie jak drzewo, które zasadzone jest nad ściekaniem wód: czyli nad samą mądrością, która zgodziła się przyjąć postać człowieka dla naszego zbawienia, żeby sam człowiek stał się drzewem zasadzonym nad ściekaniem wód. Można bowiem przyjąć to w tym samym sensie, który wyraża inny psalm: rzeka Boga wypełniona jest wodą; albo: nad Duchem Świętym, zgodnie z tymi słowami: on was chrzcić będzie Duchem Świętym; i tymi: jeśli kto pragnie, niech przyjdzie a pije; i tymi: gdybyś znała dar Boży, i kto jest ten, co ci mówi: Daj mi pić, ty byś go zapewne prosiła, a dałby ci wody żywej; dlatego kto by pił z wody, nie będzie pragnął na wieki; ale stanie się w nim źródłem wody, tryskającej ku życiu wiecznemu. Albo: nad ściekaniem wód według grzechów ludów, ponieważ w Apokalipsie wody interpretuje się jako ludy. Ściekanie nie bez sensu rozumie się także jako upadek, który dotyczy grzesznika. To zatem drzewo, czyli nasz Pan, odciąga ich od wód ściekających, czyli grzesznych ludów, na drogę na korzeniach swojego nauczania, da owoc …

Przekład: Zdzisław Koczarski