Psałterz Blanki Kastylijskiej

Nota katalogowa

BNF, Latin 10434 fol. 17r

XIII wiek

W zaawansowanym wieku niemal 80 lat królowa angielska Eleonora Akwitańska wyruszyła w daleką podróż do Kastylii, gdzie u boku męża Alfonsa VIII panowała jej córka, także Eleonora. To właśnie stara królowa miała ostatecznie zdecydować, która z małych księżniczek kastylijskich zostanie przyszłą królową Francji jako żona Ludwika VIII. Zamiast starszej Urraki, Eleonora zabrała ze sobą do Francji młodszą Biankę - pod pretekstem, że imię starszej nie było by zaakceptowane w Paryżu. Prawdopodobnie jednak chodziło o to, że Eleonora trafnie oceniła potencjał swojej młodszej wnuczki - Bianka była charakterna i inteligentna, podobnie jak jej babka.

Eleonora nie pomyliła się - Blanka Kastylijska, matka Ludwika IX świętego, była jedną z najsilniejszych kobiet u władzy w średniowiecznej Europie, dwukrotnie sprawującą rolę regentki.

Bogato dekorowany Psałterz z pierwszego trzydziestolecia XIII wieku powstał dla kobiety - czternastowieczna notka na karcie 191r mówi nam, że modlitewnik ten to „Psałterz Ludwika Świętego, który należał do jego matki”. Badacze jednak spierają się, czy to faktycznie Blanka była pierwotną zleceniodawczynią tego kodeksu. Tak czy inaczej był to modlitewnik w posiadaniu królów (król Karol V zainwestował w jego nową oprawę) - co najmniej od 1 połowy XIV wieku kodeks ten znajdował się w skarbcu Sainte-Chapelle, zaś pod koniec XVIII wieku trafił do zbiorów Bibliothèque de l’Arsenal w Paryżu.

Tradycyjnie szczególnie bogaty jest inicjał otwierający pierwszy Psalm: B(eatus vir), w tym przypadku zawierający zarówno wizerunek grającego na harfie króla Dawida, legendarnego autora Psalmów, jak i - w dolnym brzuszku litery - scenę walki Dawida z Goliatem. Cały zwrot „Beatus Vir” („Szczęśliwy mąż”) znalazł się w polu stanowiącym tło dla inicjału. Dodatkowe zdobienia stanową wici kaligraficzne wypływające z mniejszych inicjałów, oraz winietka śródtekstowa w formie smoka.